Rojnamevan-Nivîskar Zarathustra Çiyan demek e li ser mijarekî giring, "Di Edebiyata Kurdî ya Devkî de Pêkenokên Erotîk" dixebitî. Xebata Çiyan hêdî dighêje hedefa xwe û ew dixwaze wê bike pirtûk. Li ser pirsê dîtîna Çiyan wisa ye:
"Edebiyata devkî ji awira pêkenokên erotîk ve têra xwe dewlemend e. Beşek mezin ji pêkenokan her çiqasî di nava xelkê de bêne bikaranîn jî, ji ber tabuyên giştî, zêde nehatine nivîsîn. Pêkenokên erotîk, mîna gelek nirxên din yên çandî û edebî, bi çandên cîran re di têkiliyê de ne û dikevin ber xeterên bîrûbaweriyên biyanî. Xeterên wisa hêza tabuyên hene mezintir dikin û bi wext û zemên re rê li ber karanîna wan digirin.
Pêkenokên me, hem mirovan dikenînin li aliyê din jî dide hizirkirin. Li ser cî, têkilî û normên civatê agehdariyê didin. Bi tebîniyên xwe mirovan şiyar dikin. Bi giştî, çîrok, dîmen û têkiliyên şehwetbar ji bo guhestina mesajan, navgîn in.
Lewma, berhevkirin, nivîsîn û parastina pêkenokên erotîk karekî giring e. Bêguman e ku, nirxên wisa giranbuha di pirtûkekî de hilnayên. Lê xebata min gava yekê ye û dê rê ji bo xebatên baştir veke. Pêkenokan ji windabûnê rizgar bike."
Fermo pêkenokek ji xebata Çiyan:
Ne tu dikê û ne dihêlî hinekî din bikinê
Apê Şêro, dewlemend, xwedî mal û milk bû. Piştî wefata xanima xwe, di 60 saliya xwe de, biryara zewacê da û çavê xwe li jinekê gerand.
Xoxê, serê merê xwe di ciwaniya wî de xwaribû û di 28 saliya xwe de bî mabû. Du sal di ser mirina mêrik re derbas bibûn. Tenêbûn, agirê di nava wê de her roj gurtir dikir û tîbûnê li serê wê dixist. Hîsên wê mîna îşareta berteqîna volkanekî, di awir û xetên bejna zirav, di dema meşa di bin fîstanê hurekulîlkên pembeyî de, bi hemû şehwet û ziraviya xwe xuyanî dikir.
Bêguman e apê Şêro hosteyê xwendina awirên çavxezelan bû. Wextê Xoxê di ber dikana wî de bi fîstanê pembeyî mîna şînordekekê derbas dibû, ji pêşî ve, awir, lêv, sîng û berê wê û dema pişta xwe didayê, pêlên di xetên laşê nerme û bêhna gulavê ji dora sikûrê difûriya, heyecan û kut-kuta ser dilê wî zêde dikir û hişê wî ji serî dibir.
Xoxê jî li hemberî wî ne bê hîs û helwêst bû. Bi emir ji wê mezintir bû. Lê mal û milkê wî hebû û hetanî cihekî eyba wî pîne dikir.
Dost û nas ketin navberê de, herduwan ji bo zewacê lihev kir û piştî dawetê gihiştin miradê xwe.
Rewş û kêfa apê Şêro herdu salên pêşî di nava nivînan de nexirap bû. Paşê, nema bi fisa xwe dihisiya û di ber sînga jina ciwan de, di xew ve diçû. Xoxê, bi sebir, bi xwarinên tewaş, firkandin û lîstokên şermokî hîsên wî yê mêraniyê radikir. Lê rabûn û kirina wî weke peqandina fîşeka qelp bû: Ne di wextê xwe de û di nîvê rê de diteqiya, vala û pûç dibû.
Apê Şêro li dikana xwe kar dikir. Xoxê jî di dema nimêj, rojî û derketina sefera malkirînê li ber dikanê dima, alîkariya mêrê xwe dikir.
Heso, li taxa jorîn ji xwe re dikanek biçûk vekiribû. Emrê wî zêdeyî 27 salan bû, lê ji ber tunebûna malê dinyê nikarîbû ji xwe re jinekî bîne û bizewice. Biryar da ku dest bi bazirganiyê bike. Dikanek vala dît û kirê kir. Nêvî yekser û nêvî jî bi deyn, ji dikandar û bazirganên mezin yê bajêr dendik, nok, şekir û lîstikên zarokan dikirî û difrot. Lê cira (sixlet) wî û dana deynê xwe, qet nexweş bû.
Heso, ji apê Şêro jî mal dikirî. Herku diçû deynê wî zêde dibû. Apê Şêro çend caran çû devê dikana wî û deynê lê xwest. Lê hercar soz dida ku çend roj din bide.
Dikana Heso li taxa jorîn bû. Bi meşê demjimêrek (saetek) dikşand. Apê Şêro ji çûn û hatinên bê encam westiya û nema dikarîbû here dikana Heso. Biryar da ku di şûna xwe de Xoxê bişîne.
Xoxe, roja yeke û çû bê encam vegeriya malê. Apê Şêro jê pirsî:
- Heso deynê xwe da?
- Na, pê re tune bû. Lê soz da ku hefteya li pêşiya me bide.
Apê Şêro, adinî heftê carekî din berê Xoxê da taxa jorîn, dikana Heso. Xoxê, bi qasî demjimerekî (saetek) bi derengî û dest vala, lê bi dilekî xweş vegeriya malê. Apê Şêro meraq kir û pirsî:
- Deynê xwe da, an na?
- Vê carê sonda asê xwar ku hefteya li pêşiya me bide.
- Xêre, tu pir bi kêf xuyanî dike?
- Ez fedî dikim bêjim. Ez bawer im, tu dê piştî 65 an bibe bav. Ez neketime cilan. Dibe ku ez hemîle bim.
Apê Şêro hinekî bi kêf, piçekî jî bi şik li Xoxê nerî û di bin simbêlan de keniya.
Her hefte çûn û hatina Xoxê zêde dibû. Hercar, zêdeyî saetekê dereng dihate malê. Ne Heso deynê xwe dida û ne jî Xoxê ji çûn û hatina taxa jorîn diwestiya.
Zikê Xoxê herku diçû dinepixî, mezin dibû. Apê Şêro ji aliyekî bi kêf û li aliyê din jî bi şik bû: Bavîtî hîsek pîroz e. Lê derdê zirbavîtîyê qet nayê kişandin, digot, di dilê xwe de.
Biryara xwe dabû. Nema karîbû bi şik û şûpheyan bijî. Divê rastiyê fêm bike. Da ku dilê xwe rehet bike. Piştî Xoxê bide rê û here taxa jorîn dê bi dizî bide pey û wê taqîp bike.
Xoxê, weke hercar, fîstanê xwe yê gulsorîn berda ser bejna xwe ya zirav. Qelema kilê kişand çavên xwe, lêvê xwe sor kir, bêhna gulavê bi xwe dakir û berê xwe da taxa jorîn. Apê Şêro jî, piştî nîv saetê, rahişte çagunê xwe (kopal) û berê xwe da dikana Heso.
Dema giha taxa jorîn, dikana Heso girtî dît. Şikên wî mezintir û kîna dilê wî girtir bû. Berê xwe da mala wî û deriyê hewşa Heso bi hêdîka vekir. Wextê kete hundir çi bibîne: Heso, Xoxê tewandiye û lê siwar dibe. Apê Şêro ji hêrsa nema xwe girt, kopalê di destê xwe bilind kir û hetanî Yezdana dilovan qewet dayê de, li nîvê serê Heso xist. Heso, bêhiş li erdê ket. Xoxê çû û li ser serê Heso rawestiya, bi hêrs jê re got:
- Segbavê pîs û lewitî. Him deynê xêlkê nade, hem jî dikê jina xelkê. Ew jî têr nake, di ser de jina xelkê dinepixîne! De bixwe!
Piştî qasekî, Heso hat ser hişê xwe û bi tevayê hêza xwe çend kulm li pêhn serûçavên apê Şêro xist. Apê Şêro, bêhiş, mîna mirîya li erdê ket, dirêj bû. Xoxê berê xwe da cendekê pîremêrê xwe li erdê nîvmirî dirêjkirî, li ser serê wî rawestiya û bi hêrs pê re axifî:
- Çepelê genî û pîrê kîrqermiçî! Ne dikare bikûtê jinikê, ne jî dihêle ku hinekî din bikinê de! Me ev edelat e? Qenc û xweş bi te kir.
Heso û Xoxê, apê Şêro li erdê razayî, ji devera mabûn li karê xwe berdewam kirin.
Min cara pêşî wî li taxa Kişlê, salên piştî 70 î li Nisêbînê nas kir.
Taxa Kişlê, navê xwe ji avahiya dîrokî ya leşkerî digire. Îro, ew avahî xirab bûye. Tenê dîwarek Kişlê li ser nigan maye. Ji mitirbên Nisêbînê, giregirên eşîra 'Sivûk' çend malbatan xaniyên xwe bi dîwarê Kişlê ve girêdan. Îro, bi saya serê "Şemo", "Sorê" û "Dolmîşo" dîwarê dîrokî yê Kişlê li ser nigan maye.
Wê demê, taxa Kişlê bi yekîtî û tifaqa xwe ya xurt bûbû cihê parastina gelek malbatên mexdûr bûyî. Malbatên ku bardikirin wir, diketin bin şemsiya parastinê. Piştre pirsgirêkên wan dihate niqaşkirin û çareserî dihatin peydekirin. Girêkên kor û birînên nû bi bêhnfirehî dihatin çareserkirin. Dema êrîş diçû ser malbatên mexdûrbûyî, kesên li taxê di rêberiya muxtêr û giregirên taxê re rêya têkiliyê bi êrîşkaran re peyde dikirin û rê li ber bûyeran digirtin. Problemên wan bi şêweyek mirovahî çareser dibûn. Ev aliyê Kişlê dibû sedem ku ew bibe taxek parastî û dayiktiyê ji gelek malbatên cewaz ku ew ji gelek aliyên Kurdistanê hatibûn, bike.
Li wir Suryanî bi hunera desta, bi dirançêkir û zêrkeriyê, Tixûbî û Qelenderî bi çandiniyê, Sêrtiyê Botanê bi kaçaxê û bazirganiyê dadiketin. Pirengiya pîşeyî û dewlemendiya xwezayî ya derûdora Nisêbînê wek erdên bi bereket, pembo çandinî, tirî û beniyê Omeriya, dehlên Bûnisra, mast û şîrê "malê Dala" û hwd. nirxê bajêr bilind dikir.
Siyaset! Ew jî dihat kirin. Wê demê, Eşîra Sivûk bi Kawa re bûn. Bi taybetî "Gûro". Ji taxê, "Qîqîyo" û "Keftaro" dijminê "herdû super dewletan" bûn. Bi 50 mêrî dimançek wan hebû. Demançe bi kêfê, dema ne pêwîst bû diteqiya.
Beşek ji xelkê Omeriya bi "Koma Serbixwe", "Rêya Azadî", "KDP" ê û "KUK" ê re bûn. Piştre "PKK" ê jî alîgirên xwe çêbû...
Dîn, belakir û behlûl li taxê gelek bûn. Bi giştî taxa Kişle ji xwe re kiribûn navend. "Ehmedê Heramî" pisîtiya mirovan bi "hineya buhiştê" dida nasîn. "Heçikçiko", şifêrtî dikir, lê bê kemyon bû. Haletê "Henano" yê cinsî bi qasî "termosê binê deryayê" bû. "Hesenê Qûtê" stirana xwe digot, hem jî dilê xwe li jinebiyên taxê xira dikir. Li gorî "Saliho" ku ew bi xwe Kurd e, Kurd nanê cehî dixwin. Lewma ew nikarin baş bifikirin, "ker in û kerê wan jî ker in". "Xerîbo" ne dîn e lê xarîban e. Tamîra motorsîklek û bisiklêtan dike. Lê Motorsîkletên nû di nav destê wî de qûnek dibûn. "Piftî" bi riha xwe ku çend muyên wê heye, bi her muyekî ve gunehkariyek nivîsî ye. "Ramazano" seqet e, dikûle, lê pir dişibe Yilmaz Guney. Bi çavê Yilmaz li xwe dinêre...
Kêf bê Şemo û Sorê ku hûnermendê kemançê ne û mîrê zirne û daholê Dolmîşo û Şemdîn, nedibû. Belekirên taxê jî hebûn: Dîk, Atamûto, Jîjo, Qîqîyo, Keftaro, Hitiko, Çeyno, Şêxo Dîno û hwd...
Taxa Kişlê ji rûniştvanên rengîn pêk dihat. Malbatên li wir bi cî dibûn ji ber sedemên guhertî dihatin taxê. Lê ji sedemên hatina wan bêhtir, qala exlaqê cîrantiya malbatan dibû cihê pirsê. Kurd dibêjin, "ne li xanî, lê li cînarekî baş bikire". Lewma gelek caran li ser rola cîrantiya malbatan dihate rawestandin.
Malbata Firat Cewerî li taxa Kişlê, di kûçeya "Şêxo Bêzo", "Xezebo" û "Gozelê" de bi cî bibû. Bêzo, kaçaxçiyek navdar bû. Nîvê lingek wî bibû qûrbana mayinekê. Paşê tobe kir û nema keçaxî kir. Ji mala Şêxo bêzo wir de, malbata "Qanûndirêja" û "Pîro", di kûça teng de malbata "Sofî Incas" hebû. "Mêhdî Xoce" şoreşger û kurdçiyek nasdar bû. Ew lawê Sofî ye. Germ e, kêfa xorta jê re tê. Ji mala Incas bi wir de, Kişle heye û Eşîra Sivûk li wir bi giranî bi cî bûne.
Li gorî muxtarê taxê, bavê Firat Cewerî mirovek mêr bû, lê wî hez ji pevçûnê ne dikir, ji belê dûr bû, hez ji dostên xwe dikir û qiymet dida wan. Bi gotinek din, bavê Cewerî melekek ji yê Xuda bû. Yezdan, wî wek nimûnek başiyê şandibû nav mirovan. Birayên Cewerî, M. Elî û Remazan mirovin bê deng, hurmetkar, mirovhez bûn. Malbat, ji aliyê Dêrika Çiyayê Maziyê hatibûn taxa Kişlê. Hêza taxê û tifaqa wir, bi malbatê xurtir bibû.
Firat zaroktiya xwe li aliyê Çiyayê Maziyê derbas kiribû. Bingeha zimanê xwe yê xurt ji dayika xwe, der û dora xwe girtibû. Di navbêra zaroktî û xortaniyê de, bi malbata xwe re hatibû Nisêbînê. Nisêbînê ji aliyê dewlemendiya çand û zimanên cewaz bandorek erênî li nivîskartiya wî kir.
Cewerî, di salên xortaniya xwe de hez ji xwendinê dikir. Qiymet dida têkiliyên hevaltî û dostaniyê. Aktîf bû. Hevalên wî û derûdora wî hez jê dikir. Xortek lihevhatî, bi peyva "bajariyan", ew jî mîna gelek xortên taxê "kisîr yaqişiklî" bû.
Taxa Kişlê kaniya welatperweriyê bû. Serdanên siyasetvanên nasdar Mûsa Anter, Zûbeyir Yildirim, endamên KDP ya bakur ji taxê qût nedibû. Mala beşek ji wan kesên welatperwer li taxê bû. Pir rengînbûna taxe û xwezaya bajêr ya welatperwerî bandora xwe piralî lê kir. Zilma li ser gel, ziman û çanda qedexekirî dît. Weke gelek ciwanên bajêr, mezinbûn, kûrbûn û xweşbûna zimanê kurdî û çanda kurdî di helbestên Cegerxwîn, di pirtûka "Brîna Reş" de ya Mûsa Anter, di çalakiyên Newroz ê û hwd. de dît. Û di destpêka xortaniya xwe de biryar da ku jiyana xwe têxe xizmeta gelê xwe û li ser edebiyata kurdî xebatek bê westan bike.
Belê, ziman û çanda qedexekirî bala wî bêhtir dikişand. Pir dixwest li ser wan kur bibe. Rojekê Firat Cewerî winda bû. Paşê em pê hisiyan ku ew çûbû welatê xerîbiyê. Derketibû Ewropayê. Li Swêdê bi cî bûbû û bi kurdî dinîvisî. Pirtûkên wî belav dibûn...
Firat Cewerî hejmarek pirtûk nivîsand. Beşek ji klasîkên cîhanê wergerand kurdî. Kovara Nûdêm ê bê westan hejmarek sal weşand. Xebatên pir alî ji bo edebiyata kurdî kir. Kutûpxaneya kurdî dewlemend kir. Paşê jî ji bo endametiya Komîteya Karger ya PEN a Swêdê hate hilbijartin...
Cewerî di xwezayek pirçandî de xortaniya xwe derbas kir. Xwend û xwe bi pêş xist. Nivîsand û cihê xwe bi nirxtir kir. Da pey şopa bavê xwe û qiymet da heval û dostên xwe. Mirovheziya wî ji nêz ve tê nasîn. Lewma ye Nisêbiniya hez jê kir û wek nivîskarek Nisêbînî wesfê wî da. Ew bû zavayê Nisêbîniya û îro Nisêbînî bi zavayê xwe serbilind in...
Detsê te xweş û Yezdan jiyana te bi bereket bike da ku xizmeta te ji bo çand û zimanê Kurdî bidome.
Tebînî: Ev nivîsa min di hezîrana 2007 an de hatibû nivîsîn û min ew di Lotixanê de belav kir. Gabar ÇIYAN
